Als bedrijfseigenaar en grafisch ontwerper ben ik me bewust van de waarde van het gebruik van in het oog springende materialen om reclame te maken voor mijn bedrijf, goederen of diensten. Het gebruik van foto’s kan echter een risico vormen als je niet op de hoogte bent van auteursrechten en niet weet hoe je deze op de juiste kunt vinden en gebruiken. In deze blog wil ik je vertellen over de mogelijke risico’s en je helpen foto’s veilig en legaal te gebruiken.
Begrijp Copyright en Auteursrechtenwetten
Voordat je foto’s gebruikt, is het van groot belang om de grondbeginselen van het copyright of auteursrecht te begrijpen.
Copyright ontstaat eigenlijk automatisch zodra een creatief werk, zoals een afbeelding, tekst, muziekstuk of film, wordt gemaakt. Zodra je dus iets creëert, ben jij automatisch de eigenaar van het auteursrecht op dat werk.
Dit betekent dat je het exclusieve recht hebt om te bepalen hoe je werk wordt gebruikt en verspreid. Anderen mogen jouw werk niet kopiëren, verspreiden, wijzigen of openbaar maken zonder jouw toestemming. Dit geldt zelfs als je het werk niet hebt gemarkeerd met een copyrightsymbool of de woorden “Copyright” of “©”.
Het exclusieve recht van de maker om zijn creatieve werk te gebruiken, te reproduceren en te verspreiden, wordt dus beschermd door het auteursrecht. Zonder toestemming kan het gebruik van auteursrechtelijk beschermde inhoud leiden tot juridische gevolgen. Het is van groot belang om altijd te bevestigen dat je de wettelijke bevoegdheid hebt om een afbeelding te gebruiken.
Stockfoto's: een veilige en prima keuze
Het gebruik van stockfoto’s is een populaire en veilige methode om afbeeldingen te krijgen. Dit zijn professionele beelden die met toestemming mogen worden gebruikt. Je hebt toegang tot een grote afbeeldingenbibliotheek op een aantal betrouwbare stockfotowebsites. Zorg ervoor dat je de licentie kiest die het beste past bij het beoogde doel van de afbeelding.
Er zijn verschillende soorten stockfoto-licenties, zoals bijvoorbeeld:
- Rechtenvrij – Dit betekent niet GRATIS, maar geeft aan dat je geen extra royalty’s hoeft te betalen voor het gebruik van de foto.
Het nadeel is dat iedereen dezelfde foto kan aankopen en kan gebruiken zoals het hem of haar goeddunkt. - Rights Managed (RM) – Bijna hetzelfde als rechtenrij, maar dan wel met de exclusieve gebruiksrechten.
- Uitgebreide stockfoto licenties – Een uitgebreide licentie verleent extra rechten bij het gebruik van afbeeldingen, zoals het verhogen van het aantal toegestane kopieën of reproducties, het verdienen van geld met afbeeldingsinhoud op producten voor e-commerce en wederverkoop (producten, kalenders, t-shirts en andere merchandise, wenskaarten, enz.), het openstellen van toegang voor een breed publiek, het bewerken van afbeeldingen voordat ze worden gebruikt (de standaardlicentie geeft alleen de licentiehouder toegang tot de afbeeldingen) en het toestaan van andere distributiemethoden. Je hebt meer vrijheid en kansen om foto’s op meer platforms en voor meer gebruik te gebruiken als je een uitgebreide licentie hebt.
Creative Commons-licenties: Hergebruik met Toestemming
Met behulp van Creative Commons-licenties kunnen auteurs kiezen welke rechten ze willen behouden en welke ze aan anderen willen geven. Er zijn verschillende soorten Creative Commons-licenties, elk met specifieke vereisten. Afhankelijk van de licentie mogen anderen het werk verspreiden, kopiëren, bewerken of gebruiken voor commerciële doeleinden. Terwijl sommige licenties volledige vrijheid bieden, leggen andere beperkingen op. Om het delen en hergebruiken van creatieve werken te vergemakkelijken en tegelijkertijd de rechten van de oorspronkelijke makers te handhaven, werd Creative Commons opgericht.
Fair Use: Gebruik met beperkingen
Wanneer je foto’s en andere werken mag gebruiken zonder toestemming van de rechthebbenden, hangt dit af van het principe van Fair Use. Het uitgangspunt is dat er bepaalde omstandigheden zijn waarin het ongeoorloofde gebruik van auteursrechtelijk beschermde inhoud acceptabel is omdat het doelen bevordert zoals parodie, educatie, kritiek, nieuwsverslaggeving of onderzoek.
Wat betekent dit dan voor foto’s? Bedenk dat je een afbeelding vindt die je bijvoorbeeld wilt gebruiken om een punt in een artikel te illustreren, een meme te maken of in een presentatie te gebruiken. In sommige omstandigheden kunt je het recht hebben om de afbeelding te gebruiken zonder de uitdrukkelijke toestemming van de auteur, dankzij het idee van Fair Use.
Er zijn echter verschillende kritische concepten rond Fair Use die moeten worden begrepen. Ten eerste zijn er geen vaste normen die bepalen wanneer Fair Use kan worden gebruikt; het is niet zaligmakend. Het is afhankelijk van een aantal variabelen, waaronder de intentie en het karakter van het gebruik, de aard van het auteursrechtelijk beschermde werk en hoe het gebruik de marktwaarde van het werk beïnvloedt. Het is altijd enigszins willekeurig en onderhevig aan verandering afhankelijk van de omstandigheden.
Het feit dat er beperkingen zijn aan wat je kunt doen en dat Fair Use beperkt is, is een ander belangrijk aspect. Je kunt bijvoorbeeld niet een hele afbeelding of een kunstwerk namaken en beweren dat het jouw eigen creatie is. Het is hele belangrijk om verantwoordelijkheid te nemen en, waar mogelijk, de oorspronkelijke maker de credits te geven.
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat Fair Use een legaal idee is, en als er een meningsverschil ontstaat, zal een rechter uiteindelijk bepalen of jouw gebruik in aanmerking komt als Fair Use. Bij twijfel over het gebruik van een afbeelding is het raadzaam om voorzichtig te zijn en, indien mogelijk, deskundig juridisch advies in te winnen.
Om te voldoen aan copyright- en wettelijke verplichtingen, is het noodzakelijk om foto’s veilig en rechtmatig te gebruiken. Bij het zoeken naar afbeeldingen zijn alternatieven om rekening mee te houden Fair Use, stockfoto’s en Creative Commons-licenties. Maar denk er altijd aan om de juiste rechten te controleren en, indien nodig, de rechthebbenden om toestemming te vragen.
Ik hoop dat je nu iets meer weet over auteursrechten en de juiste methoden voor het vinden en gebruiken van foto’s. Neem contact met me op als je nog vragen hebt.